“ บ้าน” ตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎรพ.ศ. 2534 (รวมฉบับที่แก้ไขเพิ่มเติม(ฉบับที่ 2) พ.ศ.2551)  หมายความว่า โรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัย  ซึ่งมีเจ้าบ้านครอบครอง  และให้หมายความรวมถึงแพ    หรือเรือซึ่งจอดเป็นประจำและใช้เป็นที่อยู่ประจำ   หรือสถานที่   หรือยานพาหนะ ซึ่งใช้เป็นที่อยู่อาศัยประจำได้ด้วย

การขอเลขที่บ้าน   

เมื่อมีการปลูกสร้างบ้าน  เจ้าบ้านจะต้องแจ้งต่อนายทะเบียนเพื่อ ขอเลขที่บ้านภายใน  15 วัน  นับแต่วันที่สร้างเสร็จ   เมื่อนายทะเบียนรับคำร้องพร้อมหลักฐานของผู้แจ้งครบถ้วนแล้ว  จะต้องตรวจสอบว่าบ้านที่ขอเลขที่นั้น  มีลักษณะเป็นโรงเรียนหรือสิ่งปลูกสร้างที่สามารถใช้เป็นที่อยู่อาศัยเป็นประจำ (มีสภาพคงทนถาวร)หรือไม่  ถ้าถูกต้องกำนัน/ผู้ใหญ่บ้านหรือนายทะเบียนจะกำหนดเลขที่บ้านให้แก่ผู้แจ้งภายใน 7 วัน(กรณีบ้านปลูกอยู่ในเขตเทศบาล)  หรือภายใน 30 วัน (กรณีบ้านปลูกอยู่นอกเขตเทศบาล)

ทะเบียนบ้าน   คือ  ทะเบียนบ้านที่นายทะเบียนออกให้บ้านแต่ละหลัง  กำหนดให้มีเลขประจำบ้าน(เลขที่บ้าน) ซึ่งปลูกสร้างโดยได้รับอนุญาตให้ก่อสร้างตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร  หรือมีเอกสารสิทธิ์ในที่ดินที่ปลูกสร้างอาคาร 

นอกจากทะเบียนบ้านถาวรแล้ว ยังมีทะบียนบ้านแบบที่เรียกว่า ทะเบียนบ้านชั่วคราว  ด้วยนะคะ นั่นคือคือ  ทะเบียนบ้านที่นายทะเบียนออกให้บ้านที่ปลูกสร้างในที่สาธารณะ  หรือโดยบุกรุกป่าสงวน  หรือไม่ได้ขออนุญาตก่อสร้างตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร  หรือไม่ได้รับเอกสารสิทธิ์  จะได้รับการแก้ไขจากทะเบียนบ้านชั่วคราว ให้เป็นทะเบียนบ้านปกติทำได้หลังจากได้ยื่นเอกสารหลักฐานที่เกี่ยวข้องต่อเจ้าหน้าที่ครบถ้ว

สถานที่ยื่นคำร้องขอเลขที่บ้าน

-ถ้าบ้านปลูกอยู่ในเขตเทศบาลที่ยังมีผู้ใหญ่บ้านอยู่ในเขตเทศบาล  เจ้าบ้านจะต้องแจ้งขอเลขที่บ้านต่อผู้ใหญ่บ้านเพื่อออกใบรับแจ้งเกี่ยวกับบ้าน (ท.ร.9)  สำหรับนำไปประกอบการยื่นคำร้องขอเลขที่บ้านที่งานทะเบียนราษฎรของทะเบียนท้องถิ่นเทศบาลที่บ้านปลูกสร้างเสร็จตั้งอยู่  เพื่อแจ้งขอเลขที่บ้านและสมุดทะเบียนบ้าน

-ถ้าบ้านปลูกอยู่นอกเขตเทศบาล  เจ้าบ้านจะต้องแจ้งขอเลขที่บ้านต่อผู้ใหญ่บ้าน  เพื่อออกใบรับแจ้งเกี่ยวกับบ้าน (ท.ร.9)  สำหรับนำไปประกอบการยื่นคำร้องที่งานทะเบียนราษฎรของสำนักทะเบียนอำเภอที่บ้านปลูกสร้างเสร็จตั้งอยู่  เพื่อแจ้งขอเลขที่บ้านและสมุดทะเบียนบ้าน

หลักฐานที่ต้องใช้ในการขอเลขที่บ้าน หรือทะเบียนบ้านใหม่ ได้แก่

(1) ใบรับแจ้งเกี่ยวกับบ้าน (ท.ร.9) ออกโดยผู้ใหญ่บ้าน หรือกำนันท้องที่ที่บ้านที่ปลูกสร้างเสร็จตั้งอยู่

(2) สำเนาบัตรประจำตัวประชาชน  และสำเนาทะเบียนบ้านของผู้ยื่นคำร้องพร้อมรับรองสำเนาถูกต้องทุกฉบับ  จำนวน  1  ชุด

(3) เอกสารสิทธิ์แสดงการครอบครองที่ดินของบ้านที่ปลูกสร้างนั้นตั้งอยู่  เช่น โฉนดที่ดิน  , น.ส.3 ,ส.ป.ก เป็นต้น  กรณีสิ่งปลูกสร้างตั้งอยู่บนที่ดินของผู้อื่น  ต้องมีหนังสือยินยอมให้ปลูกสร้างบ้านบนที่ดินนั้นของเจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดินนั้นประกอบด้วย  โดยใช้เอกสารดังนี้

- หนังสือยินยอมให้ปลูกสร้างบ้าน  (กรณีสิ่งปลูกสร้างตั้งอยู่บนที่ดินของผู้อื่น) โดยแนบสำเนาบัตรประจำตัวประชาชน  และสำเนาทะเบียนบ้านของเจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดิน/ผู้ที่มีชื่อร่วมกันในกรรมสิทธิ์ที่ดินนั้นๆทุกคน  ลงลายมือชื่อพร้อมรับรองสำเนาถูกต้องเอกสารทุกฉบับ  จำนวน  1 ชุด 

*หมายเหตุ*   กรณีเจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดินเสียชีวิต  แนบสำเนามรณบัตรและให้ผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินนั้นๆทุกคน มีหนังสือยินยอมให้ปลูกสร้างบ้านบนที่ดินโดยแนบสำเนาบัตรประจำตัวประชาชน  และสำเนาทะเบียนบ้านพร้อมรับรองสำเนาถูกต้องทุกฉบับของผู้มีส่วนได้เสียแต่ละคน  จำนวนคนละ  1 ชุด          

- กรณียื่นในนามบริษัท , ห้างหุ้นส่วนจำกัด  ฯลฯ ต้องมีหนังสือรับรองการจัดตั้ง  หรือหนังสือรับรองโดยแนบสำเนาทะเบียนบ้าน  และสำเนาบัตรประจำตัวประชาชนของผู้มีอำนาจลงนามทุกคน  ลงลายมือชื่อพร้อมรับรองสำเนาถูกต้องเอกสารทุกฉบับ  จำนวน  1 ชุด

(4)  ใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร  หรือ  หนังสือรับรองสิ่งปลูกสร้าง

(5)  หนังสือมอบอำนาจ  / มอบหมายจากเจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดิน  กรณีไม่สามารถมาติดต่อขอเลขที่บ้านด้วยตนเอง  พร้อมสำเนาบัตรประจำตัวประชาชน  และสำเนาทะเบียนบ้านของผู้มอบอำนาจ /มอบหมายและผู้รับมอบอำนาจ/มอบหมาย  รวมทั้งพยานบุคคล จำนวน 2 คน ลงลายมือชื่อ  หรือลายพิมพ์นิ้วหัวแม่มือข้างขวาในหนังสือมอบอำนาจ/มอบหมาย  พร้อมรับรองสำเนาถูกต้องให้ครบถ้วนทุกฉบับ  จำนวน  1  ชุด

(6)  รูปถ่ายบ้านที่ปลูกสร้างเสร็จทั้ง 4 ด้าน (ด้านหน้า – ด้านหลัง - ด้านข้างซ้าย - ด้านข้างขวา) แต่สถานที่ที่รับแจ้งบางแห่งก็ไม่จำเป็นต้องใช้นะคะ

ข้อควรรู้เกี่ยวกับการขอเลขที่บ้าน

1.บ้านที่ปลูกสร้างนานไว้นานแล้วแต่ยังไม่มีเลขที่บ้าน  เจ้าบ้านสามารถขอเลขที่บ้านและสมุดทะเบียนบ้านได้

2.การปลูกสร้างบ้านในเขตท้องที่ที่ประกาศใช้กฎหมายว่าด้วยการควบคุมการก่อสร้างอาคาร  เช่น  ในเขตกรุงเทพมหานคร  เทศบาล  องค์การบริหารส่วนตำบล  เป็นต้น  จะต้องแจ้งขออนุญาตปลูกสร้างอาคาร กรณีไม่ขออนุญาตปลูกสร้าง  นายทะเบียนจะกำหนดเลขที่บ้านและจัดทำทะเบียนบ้านชั่วคราวให้  ซึ่งการแก้ไขทะเบียนบ้านชั่วคราวให้เป็นทะเบียนบ้านปกติ  นั้น  สามารถทำได้โดยเจ้าของบ้านจะต้องไปทำเรื่องการขออนุญาตปลูกสร้างอาคารให้เรียบร้อยแล้ว  จึงนำหลักฐานไปยื่นคำร้องต่อนายทะเบียนเพื่อขอแก้ไขทะเบียนบ้าน

3.บ้านที่ปลูกสร้างโดยการบุกรุกที่สาธารณะ  หรือปลูกในพื้นที่ป่าสงวน  สามารถขอเลขที่บ้านและสมุดทะเบียนบ้านได้  แต่จะเป็นทะเบียนบ้านชั่วคราว

4.การไม่แจ้งขอเลขที่บ้านภายใน  15  วัน  นับแต่วันที่ปลูกสร้างบ้านเสร็จเป็นความผิด  มีโทษปรับไม่เกิน 1,000  บาท

5.การกำหนดเลขที่บ้านของบ้านแต่ละหลังจะกำหนดให้เพียงหมายเลขเดียว  แต่ถ้าเป็นบ้านที่ปลูกเป็นตึกแถว  ห้องแถว  หรืออาคารชุด  จะกำหนดเลขที่บ้านให้ทุกห้องโดยถือว่าห้องๆหนึ่งคือบ้านหลังหนึ่งค่ะ

ขอบคุณข้อมูลจาก บ้านแสนรัก